Tip:
Highlight text to annotate it
X
Kończąc ostatni filmik, mówiliśmy o tym, jak
hemoglobina w erytrocytach absorbuje tlen
i zwiększa różnicę stężeń -- zwiększa,
można powiedzieć, chęć tlenu
do przechodzenia przez ścianę naczynia.
Cząsteczki tlenu, rzecz jasna, nie zdają sobie sprawy
z tego, że tutaj jest mniej tlenu, ale jeśli widzieliście
filmik o dyfuzji, to wiecie, że ten proces tu zachodzi.
Jeżeli mamy tu mniejsze stężenie tlenu niż tutaj,
to jego cząsteczki będą dyfundowały poprzez ścianę naczynia.
W osoczu jest mało tlenu, bo hemoglobina absorbuje go
jak gąbka.
Ale dlaczego hemoglobina
jest zamknięta w czerwonych krwinkach?
Dlaczego białka hemoglobiny nie unoszą się
po prostu w osoczu?
Wydawałoby się to bardziej wydajne.
Cząsteczki nie musiałyby przechodzić przez
błonę komórkową erytrocytów.
Nie trzeba by było produkować czerwonych ciałek krwi.
Jaki jest zysk z pakowania hemoglobiny do wnętrza ciałek krwi?
Rzeczywiście, to interesujący pomysł.
Jeżeli cała hemoglobina znajdowałaby się
luzem w osoczu, to zaburzałoby to
przepływ krwi przez naczynia.
Krew stałaby się bardziej lepka, bardziej gęsta.
Nie mówię, że jak syrop, ale byłaby zdecydowanie
gęstsza niż teraz. Pakowanie hemoglobiny
do wnętrza erytrocytów
pozwala utrzymać prawidłowy
przepływ krwi.
Wyobraźcie sobie, że chcecie nalać syropu do wody.
Jeżeli wlejecie syrop bezpośrednio do wody,
co się wtedy stanie?
Woda stanie się trochę gęstsza,
i nie będzie przepływać tak dobrze, jak wcześniej.
Co więc zrobić, jeśli chcemy transportować syrop
Jeśli wlalibyśmy syrop do małych pojemniczków,
powiedzmy do małych nierozpuszczalnych kuleczek,
i dodalibyśmy je do wody, to woda nie stałby się lepka.
I tak właśnie wygląda sprawa z hemoglobiną we krwi.
Zamiast wolnej hemoglobiny w osoczu, zagęszczającej
krew, białko siedzi w kuleczkach,
które nazywamy erytrocytami, i dzięki temu przepływ
jest sprawny.
Na rysunku mamy duże powiększenie pęcherzyka płucnego
i naczyń włosowatych w płucach.
Zmniejszmy trochę to powiększenie, zmniejszmy je nawet wielokrotnie,
żeby zobaczyć, jak płynie krew.
Żeby móc sobie lepiej umiejscowić tętnice płucne
i żyły względem innych tętnic i żył,
które są w naszym ciele.
Mam tutaj skopiowany z Wikipedii schemat
ludzkiego układu krwionośnego.
W tle widać płuca.
Zaznaczę je ciemnym kolorem.
Mamy tutaj płuca.
Serce znajduje się pośrodku.
Z poprzednich filmików wiemy, że w płuca
tworzone są przez wiele pęcherzyków płucnych.
Pęcherzyki znajdują się na końcach oskrzelików, które
odchodzą od oskrzeli. Oskrzela są rozgałęzieniem tchawicy,
która wychodzi z krtani, rozpoczynającej się w gardle.
Gardło łączy jamę ustną z jamą nosową.
Tak czy siak, mamy tutaj w płucach pęcherzyki
i naczynia włosowate.
Kiedy oddalamy się od serca -- a w tym filmiku
zajmiemy się dokładniej budową serca --
kiedy krew wypływa tędy z serca nie zawiera tlenu,
jest odtlenowana.
Odtlenowaną krew zaznacza się niebieskim kolorem.
Tu mamy krew.
Tutaj jest krew wypływająca z serca.
Płynie tutaj, za tymi dwoma naczyniami.
To jest odtlenowana krew wypływająca z serca.
Te niebieskie naczynia, które teraz podkreślam,
to tętnice płucne, które dzielą się
na coraz mniejsze tętnice i tętniczki, a na końcu
stają się naczyniami włosowatymi (kapilarami) -- bardzo małymi naczyniami.
Naczynia włosowate oplatają pęcherzyki płucne,
tam pobierają tlen i zbierają krew z płuc z powrotem do serca.
Teraz mówimy o żyłach płucnych.
Żyłami krew zawsze wraca do serca.
Te naczynia włosowate -- to do nich dyfunduje tlen.
A teraz wracamy do serca.
Mam nadzieję, że widzicie, co rysuję.
Krew wpływa do serca od tej strony.
Na tym rysunku nie widać, którędy
wpływa do serca.
Zajrzymy do serca od tej strony --
a ja opowiem o nim bardziej szczegółowo.
Mamy teraz utlenowaną krew, zaznaczoną
na czerwono.
I ta krew jest pompowana do całego naszego ciała.
To interesujące.
Mówimy o tętnicach płucnych i żyłach --
pamiętajcie, tętnice płucne zaznaczamy na niebiesko.
Oddalamy się od serca, ale odtlenowana krew
ciągle płynie tętnicą.
A teraz krew spływa z płuc z powrotem do serca,
płynie żyłą, ale jest utlenowana.
Tętnica płucna - krew odtlenowana (niebieski), żyła płucna - krew natlenowana (czerwony).
Tak wygląda mały obieg krwi, teraz opowiem
o dużym obiegu, bo budowa serca
jest dość skomplikowana, głównie
ze względu na trójwymiarową strukturę.
Serce pompuje odtlenowaną krew
z prawej komory.
Zapytacie, dlaczego to prawa komora?
Chociaż to lewa strona rysunku,
to to jest prawa ręka tego człowieka, zgadza się?
To jest prawa ręka tego człowieka.
A to jest jego lewa ręka.
On stoi do nas przodem.
Nie zastanawiamy się *** naszą prawą i lewą stroną.
Bierzemy pod uwagę jego prawa i lewą.
A on patrzy na nas.
Ma tutaj oczy i na nas patrzy.
Czyli to jest prawa komora.
Zacznę omawiać cały obieg od początku.
Mamy odtlenowaną krew, która trafia tu
z całego ciała.
To duże naczynie to żyła główna dolna.
Dolna, ponieważ zbiera krew z dolnej połowy ciała.
Krew z ramion, głowy i całej górnej połowy ciała
zbiera żyła główna górna.
Obie żyły spotykają się tutaj, w prawym przedsionku serca.
Podpiszę to.
Zaraz narysuję duży schemat serca.
Prawy przedsionek.
Czemu krew tutaj jest odtlenowana?
Ponieważ wraca z naszych nóg, jeśli biegamy,
wraca z naszego mózgu, który potrzebuje tlenu.
A może właśnie ćwiczymy
z naszych bicepsów. To zawsze jest krew odtlenowana.
Wpływa tutaj do prawego przedsionka.
Jest po naszej lewej, ale po prawej człowieka na rysunku.
Z prawego przedsionka krew wpływa
do prawej komory.
Wpływa pasywnie, nie jest tam wpompowywana.
Pompowaniem zajmują się komory serca,
które kurczą się i wyrzucają krew na obwód.
Nie widać tego, ale krew z prawej komory płynie za tą częścią.
Płynie z serca przez to naczynie.
Niestety nie widzicie tego.
Zaraz narysuję szczegółowy schemat -- z prawej komory
do tętnicy płucnej.
Poruszamy się teraz "od serca".
To była żyła.
Ta żyła prowadziła "do serca".
Ta żyła to żyła główna dolna.
A to żyła główna górna.
To są żyły.
Żyłami zwykle płynie krew odtlenowana (niebieski).
Później odtlenowana krew jest pompowana
z serca do płuc.
To jest krew odtlenowana i płynie w tętnicy.
Krew odtlenowana płynie tylko w tętnicy płucnej.
Krew ulega natlenieniu i żyłą płucną płynie do serca.
Utlenowana krew płynie tylko żyłami płucnymi do lewej--
wybiorę lepszy kolor -- pojawia się tutaj,
w lewej komorze serca.
Przedsionek to taki pokój ze świetlikiem,
z oknem na zewnątrz. W obu przypadkach, do przedsionków
dociera z góry, nie słońce,
Dociera tam z góry.
Do prawego przedsionka dociera krew z góry.
I do lewego przedsionka krew dociera --
pamiętajcie lewy przedsionek jest na rysunku po Waszej
prawej stronie -- do lewego przedsionka dociera krew
z góry, z płuc,
z żył płucnych.
Żyły prowadzą krew do serca.
Krew wpada do -- narysuję to szczegółowo --
do lewej komory, która pompuje utlenowaną krew
na obwód, czyli do wszystkich części ciała,
przez tętnice inne niż płucne.
Czyli krew jest wypompowywana z serca.
Zaznaczę to ciemnym kolorem, innym niż niebieski.
Krew jest wypompowywana tędy.
Na tym rysunku tego nie zobaczycie.
To trochę dziwny rysunek.
Ciężko to sobie wyobrazić, ale zaraz pokażę Wam to szczegółowo.
Z lewej komory krew jest pompowana do całego ciała.
Zaraz pokażę Wam to szczegółowo.
Mówiliśmy, że mamy krew odtlenowaną.
Podpiszę tutaj.
To jest żyła główna górna.
Ta żyła zbiera krew z górnej części ciała,
z ramion i głowy.
A to jest żyła główna dolna.
Zbiera krew z dolnej części ciała, z brzucha, nóg
i całej reszty.
Najpierw odtlenowana krew trafia do prawego przedsionka.
To jest prawy przedsionek, ponieważ to jest schemat serca
kogoś stojącego przodem do nas, chociaż
to jest nasza lewa strona.
Krew wpływa tędy.
To krew odtlenowana.
Płynie żyłami.
Komórki ciała zużyły tlen, który niosła.
A następnie wpływa do prawej komory.
To są zastawki serca.
Zastawki działają pasywnie. Kiedy komora się rozkurcza,
powstaje podciśnienie, które wciąga więcej krwi z prawego przedsionka
do środka komory.
Komora kurczy się i przepycha krew tędy.
Teraz krew jest tutaj, pamiętajcie, to jest ciągle
odtlenowana krew.
Krew odtlenowana trafia do płuc
i tam zostaje utlenowana.
To jest płucna -- używam słowa "płucny/a",
kiedy naczynia prowadzą do lub z płuc.
Kiedy mają coś wspólnego z płucami.
Krew wypływa z serca tętnica płucną.
To jest tętnica płucna i płynie nią odtlenowana krew.
Odtlenowana krew płynie do płuc, przepływa obok pęcherzyków płucnych
i zostaje utlenowana.
Utlenowana w płucach krew wpływa tędy z powrotem do serca.
To jest żyła.
To żyła płucna, która jest częścią małego (płucnego) obiegu.
Dzięki dyfuzji krew została utlenowana w naczyniach włosowatych otaczających
pęcherzyki płucne, a żyła płucna zbiera utlenowaną krew z drobnych naczyń.
Następnie żyła płucna prowadzi krew do lewego przedsionka.
Lewy przedsionek na schemacie jest po naszej
prawej stronie, ale z punktu widzenia człowieka na rysunku,
jest po jego lewej stronie.
Krew wpada do lewego przedsionka.
Lewa komora, po skurczu i wyrzuceniu krwi na obwód,
rozkurczyła się, podciśnienie i utlenowana krew
jest zasysana do lewej komory.
Teraz lewa komora -- to komory zajmują się pompowaniem --
kurczy się i wyrzuca krew
do aorty.
To jest tętnica.
A dlaczego to jest tętnica?
Ponieważ płynie nią krew w kierunku "od serca".
czy to tętnica płucna?
Nie, bo nie prowadzi do płuc.
Do płuc prowadziły tętnice wychodzące
z lewej komory, tworzące mały (płucny) obieg krwi,
prowadzący utlenowaną krew do lewego przedsionka.
Teraz jesteśmy w lewej komorze,
która pompuje krew do aorty.
To tędy krew dostanie się do całego ciała.
To jest tętnica, niezwiązana z płucami,
niosąca utlenowaną krew.
Mamy do czynienia z tętnicami innymi niż płucne,
niosącymi utlenowaną krew. Tętnice płucne niosły krew odtlenowaną.
Prowadziły krew z serca do płuc, żeby uległa utlenowaniu.
Żyły płucne prowadzą z płuc do serca i niosą
utlenowaną krew, ale pozostałe żyły niosą do serca
krew bez tlenu, żeby dostała się do małego obiegu,
do płucnego obiegu tutaj.
Skończymy na razie tutaj.
I wrócimy do poprzedniego schematu.
Myślę, że już wiecie, jak pompuje serce,
a teraz popatrzmy na pozostałe części ciała,
żeby zorientować się, jak wygląda w nich krążenie.
Możecie to znaleźć na Wikipedii.
Wszystkie rozgałęziające się naczynia mają
swoje nazwy. Tutaj widzicie
rozgałęzienie, trochę poniżej serca.
To jest pień trzewny.
"Trzewny" to znaczy związany z trzewiami,
czyli wnętrznościami.
Krew, która -- to jest tętnica wątrobowa.
Wątrobowa, czyli musi być związana z wątrobą.
Tętnica wątrobowa odgałęzia się od pnia trzewnego, żeby
doprowadzić krew do wątroby.
Tętnicą wątrobową krew dociera także do części żołądka,
czyli ta tętnica jest niezbędna w procesie trawienia.
Powiedzmy, że to jest tętnica wątrobowa.
Wątroba będzie położona tutaj.
Tętnica wątrobowa -- dostarcza utlenowaną krew do wątroby.
Komórki wątroby oddychają.
Zabierają z krwi tlen, a wyrzucają
do niej dwutlenek węgla.
Krew staje się odtlenowana i płynie z powrotem
do żyły głównej dolnej.
Chcę, żeby to było jasne - to duży obieg,
krążenie.
To nie jest tka, że krew skądś wypływa,
a potem gdzieś dopływa.
Krew cały czas krąży.
W każdym momencie, w zależności od Waszego wzrostu i masy,
krąży w Was około 5 litrów krwi.
Sprawdziłem, że czerwona krwinka, żeby
przepłynąć przez cały układ krążenia
potrzebuje zaledwie 20 sekund.
To oczywiście wartość średnia, bo pewnie
część krwinek utyka gdzieś po drodze
i potrzebuje więcej czasu, żeby przepłynąć
przez cały układ.
20 sekund wynik dla idealnej drogi
przez układ krążenia.
Nigdy tego nie sprawdzałem.
Dobrze jest zastanowić się *** tym,
co się z czym łączy w układzie krwionośnym.
Mamy tu tętnice, które rozgałęziają się
w kolejne tętnice, odchodzące od aorty tętnice
głowy, szyi czy ramion oraz tętnice prowadzące na dół
i prowadzące krew do pozostałych części ciała.
To na prawdę ciekawa sprawa.
W następnym filmiku opowiem Wam, skąd hemoglobina
wie, że ma wyrzucić tlen.
Albo jeszcze lepiej - gdzie ma wyrzucić tlen, bo
może właśnie biegam i potrzebuję dużo tlenu
w naczyniach włosowatych mięśni ud.
A moje ręce nie potrzebują go akurat tak dużo.
W jaki sposób ciało optymalizuje dostawy tlenu?
To naprawdę fascynujące.