Tip:
Highlight text to annotate it
X
Wierzysz, że Słońce jest dużo większe od Ziemi,
Ziemia jest z grubsza kulistą planetą,
która co 24 godziny robi obrót wokół własnej osi,
a jej obieg wokół Słońca trwa 365 dni.
Wierzysz, że rodzimy się w konkretnym dniu,
dwojgu rodzicom będących parą istot ludzkich,
którzy kiedyś również
urodzili się w konkretnym dniu.
Wierzysz, że inne istoty ludzkie
tak samo jak my, myślą i czują
i nie otaczają cię człekokształtne roboty.
Wierzysz w to wszystko i jeszcze więcej,
nie na podstawie bezpośredniej obserwacji,
która i tak niewiele nam powie
o względnym rozmiarze i ruchu
Słońca i Ziemi,
ani o naszym rodowodzie,
ani o tym, co dzieje się w umysłach innych ludzi.
Nasze przekonania opierają się głównie na tym,
co nam powiedziano.
Bez świadectwa mówionego czy pisanego
istoty ludzkie nie mogłyby
przekazywać wiedzy sobie nawzajem,
a co dopiero kolejnym pokoleniom.
Dużo mniej wiedzielibyśmy
o otaczającym nas świecie.
Uczenie się poprzez zadawanie pytań ekspertom
w danej dziedzinie
lub zwrócenie się do autorytetu,
pomaga zdobyć wiedzę,
ale nie zawsze tak jest.
Nawet najbardziej cenione autorytety
mogą się mylić.
Czasami zdarza się to,
ponieważ szanowany autorytet jest nieuczciwy
i twierdzi, że wie coś,
czego tak naprawdę nie wie.
Czasami autorytet się pomyli.
Sądzi, że wie, choć nie wie.
Na przykład wielu szanowanych ekonomistów
nie przewidziało krachu finansowego roku 2008.
Popełnili błąd.
Może błąd wynikał
z przegapienia istotnych dowodów.
Może błąd był efektem
złej interpretacji znanych im materiałów.
Może zrobili błąd,
ponieważ wyciągnęli błędne wnioski
na podstawie zgromadzonych dowodów.
Obojętnie jaki był powód,
popełnili błąd,
a wiele osób, które zawierzyło ich autorytetowi,
skończyło tracąc dużo pieniędzy,
zarówno swoich jak i cudzych,
na bazie źle ulokowanego zaufania.
Zatem choć zwrócenie się do autorytetu
może czasem dostarczyć cennej wiedzy,
może też stać się
powodem poważnych błędów.
Ważna jest umiejętność odróżnienia,
kiedy rozsądnie i bezpiecznie zwrócić się do autorytetu,
a kiedy nie powinniśmy tego robić.
Ale skąd to wiedzieć?
Najlepiej zrobić to
Najlepiej zrobić to
sprawdzając reputację autorytetu w danej dziedzinie.
Jeśli autorytet ma
duże osiągnięcia w swojej dziedzinie,
jest duże prawdopodobieństwo,
że w tej dziedzinie pozostanie dobry,
przynajmniej w najbliższym czasie.
To uogólnienie sprawdza się
nie tylko odnośnie reputacji.
Jeśli ktoś konsekwentnie wybiera zwycięzców
zarówno w polityce jak i baseballu,
to chyba powinniśmy mu zaufać,
że nadal będzie typował zwycięzców, tak w polityce jak i baseballu,
choć może nie w tych dziedzinach,
gdzie nie ma imponujących osiągnięć.
Jeśli inni progności nie mają osiągnięć
w tych dwóch dziedzinach,
nie powinniśmy obdarzać ich zaufaniem.
Zatem jeśli zastanawiacie się,
czy zaufać świadectwu jakiegoś autorytetu,
trzeba sobie zadać pytanie:
"Jakie mają osiągnięcia w tej dziedzinie?"
Zauważcie,
że można odnieść tę lekcję do siebie.
Instynkt mówi, że właśnie spotkałaś "tego jedynego",
ale jakie doświadczenie
ma w tej dziedzinie twój instynkt?
Czy instynkt udowodnił,
że jest wart twego zaufania?
Tak jak oceniamy innych,
na podstawie ich osiągnięć,
tak samo możemy ocenić swoje odruchy
na podstawie własnego doświadczenia.
To pozwoli nam
bardziej obiektywnie spojrzeć na siebie
i nasze relacje z otaczającym światem.