Tip:
Highlight text to annotate it
X
Naukowcy wiedzą, jak dziedziczymy
cechy po rodzicach.
Potrafią obliczyć prawdopodobieństwo
posiadania określonej cechy
lub ryzyko choroby genetycznej,
uwzględniając informacje
o rodzicach i historii rodziny.
Jak to możliwe?
Zrozumienie przekazywania cech
z pokolenia na pokolenie
wymaga podróży w czasie do XIX wieku
i do Gregora Mendla.
Mendel był austriackim mnichem i przyrodnikiem,
pasjonatem hodowli roślin.
Uprawiając groch
w przyklasztornym ogrodzie,
odkrył prawa dziedziczności.
W klasycznym eksperymencie
skrzyżował genetycznie czysty żółty groch
z genetycznie czystym zielonym grochem.
Otrzymał tylko nasiona żółtego grochu.
Nazwał żółtą barwę cechą dominującą,
bo występowała we wszystkich nasionach.
Poddał samozapyleniu rośliny o barwie żółtej.
W drugim pokoleniu
otrzymał żółte i zielone nasiona,
co oznaczało, że barwa zielona została ukryta
przez cechę dominującą.
Ukrytą cechę nazwał recesywną.
Mendel dokonał odkrycia.
Każda cecha zależy od dwóch czynników,
jednego pochodzącego od matki,
drugiego - od ojca.
Dzisiaj wiemy, że te czynniki to allele,
ukazujące różne wariacje genu.
W zależności od typu alleli,
które Mendel odkrył w nasionach,
otrzymuje się groch homozygotyczny,
gdzie wszystkie allele są identyczne
lub groch heterozygotyczny,
w którym allele są różne.
Połączenie alleli to genotyp,
jego przejaw, czyli barwa żółta lub zielona,
nazywana jest fenotypem.
Rozmieszczenie alleli
u pokolenia potomnego
pokazuje kwadrat Punnetta.
Wzdłuż dwóch krawędzi umieszcza się allele,
aby otrzymać możliwe kombinacje.
Przykładem będzie groch Mendla.
Dominujący allel, barwa żółta, to "Y".
Allel recesywny, barwa zielona, to "y".
Duże "Y" zawsze dominuje *** małym "y".
Dlatego zielone potomstwo otrzymamy,
jeśli mamy dwa małe "y".
W pierwszym pokoleniu
żółta, homozygotyczna mama groch
przekaże dzieciom allel dominujący.
Zielony, homozygotyczny tata
przekaże allel recesywny.
Wszystkie dzieci będą żółtymi heterozygotami.
W drugim pokoleniu
heterozygotyczne małżeństwo
będzie mogło mieć dzieci o trzech genotypach,
ukazujących dwa możliwe fenotypy,
w proporcji 3:1.
Groch ma więcej cech.
Może być zółty lub zielony
ale także okrągły lub pomarszczony.
Możliwe są różne kombinacje,
okrągły, żółty groch
okrągły, zielony groch
pomarszczony, żółty groch
lub pomarszczony, zielony groch.
Proporcje danego genotypu i fenotypu
oblicza się przy pomocy kwadratu Punnetta.
To dość skomplikowane.
Wiele rzeczy jest bardziej skomplikowanych,
na przykład ludzie.
Naukowcy wiedzą już dużo więcej
o genetyce i dziedziczności.
Jest wiele innych sposobów
dziedziczenia określonych cech.
Wszystko zaczęło się od Mendla i jego grochu.