Tip:
Highlight text to annotate it
X
Czy miałeś kiedyś déjà vu?
To niejasne przeczucie,
że coś wydaje się znajome.
Wydarzenie w restauracji
jakby wzięte ze wspomnień.
Świat porusza się jak w balecie z twoją choreografią.
Świat porusza się jak w balecie z twoją choreografią.
Ale to nie może być oparte na wspomnieniu.
Nigdy tu nie jadłeś.
Pierwszy raz zamawiasz małże. Co się dzieje?
Pierwszy raz zamawiasz małże. Co się dzieje?
Niestety, nie ma jednego wyjaśnienia déjà vu.
To ulotne doświadczenie pojawia się bez zapowiedzi.
To ulotne doświadczenie pojawia się bez zapowiedzi.
więc praktycznie nie da się zapisać ani zbadać.
więc praktycznie nie da się zapisać ani zbadać.
Naukowcy nie mogą po prostu siedzieć
i czekać, aż się pojawi.
To mogłoby zająć lata.
Déjà vu nie ma żadnych objawów fizycznych.
W badaniach jest opisywane przez podmiot
jako uczucie lub odczucie.
Ponieważ brakuje twardych dowodów,
przez lata powstała masa spekulacji.
Odkąd Emile Boirac użył nazwy "déjà vu",
po francusku: "już widziane",
ponad 40 różnych teorii
próbowało wyjaśnić to zjawisko.
Ostatnie osiągnięcia neuroobrazowania
i psychologia kognitywna
zawęziły pole możliwości.
Oto 3 najpopularniejsze dziś teorie.
Oto 3 najpopularniejsze dziś teorie.
Użyjmy przykładu z restauracją.
Po pierwsze, podwójne przetwarzanie.
Potrzebujemy akcji.
Niech kelner wywali się z tacą.
Kiedy zdarzenie się zaczyna,
półkule mózgowe przetwarzają nagły strumień informacji:
półkule mózgowe przetwarzają nagły strumień informacji:
machające ręce kelnera,
wołanie o pomoc,
zapach makaronu.
W ciągu milisekund
informacje te pędzą różnymi ścieżkami
i są przetwarzane jako jedna chwila.
Zwykle rejestrujemy wszystko jednocześnie.
Jednak według tej teorii
déjà vu pojawia się, kiedy są małe opóźnienia
w odbiorze informacji z różnych ścieżek.
Różny czas powoduje,
że interpretujemy późniejsze informacje
jako osobne wydarzenie.
Kiedy odtwarzamy już zarejestrowaną chwilę,
czujemy, że to już się zdarzyło,
bo w pewnym sensie, tak jest.
Inna teoria opiera się na pomieszaniu wspomnień,
a nie pomyłce w teraźniejszości.
To teoria hologramu.
Posłużymy się obrusem, aby ją zbadać.
Kiedy patrzysz na te kwadraty,
w głębi umysłu
pojawia się odległe wspomnienie.
Według tej teorii
wspomnienia są magazynowane
jako hologramy.
Wystarczy fragment hologramu,
Wystarczy fragment hologramu,
by zobaczyć cały obraz.
Mózg skojarzył obrus
z obrusem z przeszłości,
może z domu twojej babci?
Jednak zamiast pamiętać,
że widziałeś ten wzór u babci,
mózg przywołał stare wspomnienie,
nie rozpoznając go.
Wydaje ci się to znajome,
ale nie wiesz skąd.
Chociaż nie byłeś w tej restauracji,
widziałeś już ten obrus,
po prostu nie pamiętasz, gdzie.
Popatrz na widelec.
Słuchasz uważnie?
Ostatnia teoria to podzielność uwagi.
Według niej déjà vu pojawia się,
gdy mózg podprogowo zapamiętuje otoczenie,
podczas gdy coś nas rozprasza.
Kiedy powraca skupienie,
czujemy, że już tu byliśmy.
Teraz skupiałeś się na widelcu,
nie patrzyłeś na obrus
czy upadającego kelnera.
Ale mózg rejestrował wszystko
w widzeniu peryferyjnym.
Działo się to w podświadomości.
Kiedy odwracasz wzrok od widelca,
Kiedy odwracasz wzrok od widelca,
zdaje ci się, że już tu byłeś. Bo faktycznie byłeś,
zdaje ci się, że już tu byłeś. Bo faktycznie byłeś,
tylko nie zwracałeś na to uwagi.
Wszystkie teorie
dzielą najważniejsze elementy déjà vu,
ale żadna z nich nie daje
ostatecznego wyjaśnienia tego zjawiska.
Czekając aż naukowcy i wynalazcy
stworzą nowe sposoby
zapisywania tych ulotnych momentów,
możemy badać je sami.
Większość badań *** déjà vu
pochodzi z relacji z pierwszej ręki,
czemu jedna z nich nie ma być twoja?
Następnym razem podczas déjà vu
zastanów się *** nim przez chwilę.
Coś cię rozproszyło?
Obok jest coś znajomego?
Czy twój mózg działa wolniej?
A może chodzi o coś zupełnie innego?