Tip:
Highlight text to annotate it
X
To jest ESOcast!
Najnowsze badania naukowe oraz codzienna praca w ESO,
Europejskim Obserwatorium Południowym.
Eksplorowanie najdalszych granic z naszym gospodarzem Dr J a.k.a dr Joe Liske.
Cześć, witam w specjalnym odcinku ESOcast.
Zbliżając się do 50. rocznicy ESO w październiku 2012 r.
zaprezentujemy osiem specjalnych odcinków
ukazujących pierwsze 50 lat eksplorowania nieba południowego przez ESO.
W innym świetle
Wspaniała muzyka, czyż nie?
Załóżmy jednak, że cierpisz na niewydolność słuchu.
Co by było gdybyś nie mógł usłyszeć niskich częstotliwości?
Albo wysokich częstotliwości?
Astronomowie na co dzień znajdują się w podobnej sytuacji.
Ludzkie oko jest czułe jedynie na niewielką część promieniowania obecnego we Wszechświecie.
Nie możemy zobaczyć światła o długości fali krótszej od fal światła fioletowego,
oraz dłuższej od fal światła czerwonego.
Po prostu nie jesteśmy w stanie odebrać pełnej kosmicznej symfonii.
Promieniowanie podczerwone lub inaczej cieplne, zostało odkryte przez Williama Herschela w 1800 r.
Nie możesz mnie zobaczyć w ciemnym pokoju.
Wystarczy jednak, że założysz podczerwone okulary i możesz ,,zobaczyć'' ciepło mojego ciała.
Podobnie teleskopy podczerwone ujawniają te kosmiczne obiekty, które są zbyt chłodne, aby wysyłać światło widzialne.
Mogą to być na przykład ciemne obłoki gazu i pyłu, w których rodzą się gwiazdy i planety.
Przez dziesięciolecia,
astronomowie z ESO z zapałem badali Wszechświat
w świetle podczerwonym.
Pierwsze detektory podczerwieni były małe i przez to niewydajne.
Dawały nam rozmazane obrazy podczerwonego nieba.
Dzisiejsze podczerwone kamery są ogromne i mają wielkie możliwości.
Aby zwiększyć ich czułość, są schładzane do bardzo niskich temperatur.
Teleskop VLT został zaprojektowany z myślą dobrego ich wykorzystania.
Co ciekawe, pewne technologiczne sztuczki, jak interferometria, działają tylko w podczerwieni.
Poszerzyliśmy nasze możliwości postrzegania, aby ukazać Wszechświat w nowym świetle.
Ta ciemna plama to obłok kosmicznego pyłu. Przesłania gwiazdy w tle.
Dzięki światłu podczerwonemu możemy spojrzeć poprzez pył.
To jest Wielka Mgławica w Orionie - gwiezdny żłobek.
Większość nowo narodzonych gwiazd jest zasłonięta przez obłoki pyłu.
Ponownie, promieniowanie podczerwone ratuje sytuację, zdradzając powstające właśnie gwiazdy!
Pod koniec swojego życia gwiazdy wydmuchują bańki gazu.
Kosmiczne eksponaty w świetle widzialnym
— zdjęcie wykonane w podczerwieni ukazuje o wiele więcej detali.
Pamiętaj o gwiazdach i obłokach gazu
przechwyconych przez monstrualną czarną dziurę w centrum Drogi Mlecznej, naszej Galaktyki.
Bez kamer na podczerwień nigdy byśmy ich nie zobaczyli.
W innych galaktykach,
badania prowadzone w podczerwieni ujawniły prawdziwe rozmieszczenie gwiazd takich jak nasze Słońce.
Najdalsze galaktyki mogą być badane jedynie w podczerwieni.
Ich światło zostało przesunięte w obszar dłuższych fal
w wyniku rozszerzania się Wszechświata.
Niedaleko Paranal znajduje się niewielkie wzniesienie z pojedynczym budynkiem na jego wierzchołku.
Wewnątrz tego budynku mieści się 4,1-metrowy teleskop VISTA.
Zbudowany został w Wielkiej Brytanii - dziesiątym państwie członkowskim ESO.
Obecnie VISTA obserwuje jedynie w podczerwieni.
Wykorzystuje w tym celu gigantyczną kamerę, ważącą tyle co samochód dostawczy.
I tak, VISTA oferuje niebywałe widoki Wszechświata w podczerwieni.
Od powstania ESO, 50 lat temu, praktykowana w nim była astronomia optyczna.
Od 30 lat wykonywana jest astronomia podczerwona.
Istnieje jednak więcej rejestrów kosmicznej symfonii.
Pięć tysięcy metrów *** poziomem morza, wysoko w chilijskich Andach,
Znajduje się płaskowyż Chajanantor.
Nigdzie indziej astronomia nie jest uprawiana na tak dużej wysokości.
Chajnantor to dom teleskopu ALMA
– Atacama Large Millimeter/submilimeter Array.
ALMA jest wciąż budowana.
W miejscu tak nieprzyjaznym dla życia ciężko jest nawet oddychać!
Wyposażona w 10 z 66 anten,
na jesieni 2011 roku ALMA wykonała pierwsze obserwacje.
Fale milimetrowe z kosmosu. Aby je obserwować musisz być w miejscu suchym i położonym wysoko.
Chajnantor to jedno z najlepszych takich miejsc na świecie.
Obłoki chłodnego gazu i ciemnego pyłu stają się widoczne w parze zderzających się galaktyk.
Nie ukazują miejsc, w który gwiazdy się rodzą, ale te w których zostają poczęte.
Czy te spiralne fale wyrzutów z umierającej gwiazdy
mogą być powodowane obiegającą ją planetą?
Zmieniając sposób patrzenia,
zbliżamy się do poznania początków powstawania planet, gwiazd i galaktyk.
Słuchając pełnej symfonii Kosmosu.
Tutaj Dr J. Kończę specjalny odcinek ESOcast.
Zapraszam ponownie na kolejną kosmiczną przygodę.
ESOcast został wyprodukowany przez ESO,
Europejskie Obserwatorium Południowe.
ESO, Europejskie Obserwatoruim Południowe,
jest wiodącą naukową i technlologiczną organizacją międzyrządową do badań astronomicznych,
projektującą, budującą i operującą najbardziej zaawansowanymi na świecie teleskopami naziemnymi.
Tłumaczenie: Piotr Wychudzki, Olsztyńskie Planetarium i Obserwatorium Astronomiczne. Korekta: Krzysztof Czart, Centrum Astronomii UMK.