Tip:
Highlight text to annotate it
X
To jest ESOcast!
Najnowsze badania naukowe oraz codzienna praca w ESO,
Europejskim Obserwatorium Południowym.
Eksplorowanie najdalszych granic z naszym gospodarzem Dr J a.k.a. dr Joe Liske.
Cześć, witam w specjalnym odcinku ESOcast.
Zbliżając się do 50. rocznicy ESO w październiku 2012 r.
zaprezentujemy osiem specjalnych odcinków
portretujących pierwsze 50 lat eksplorowania nieba południowego przez ESO.
Patrząc w niebo
167 000 lat temu w małej galaktyce krążącej wokół Drogi Mlecznej eksplodowała gwiazda.
W momencie tego odległego wybuchu
*** sapiens właśnie zaczął wędrować przez afrykańskie sawanny.
Ale nikt nie mógł dostrzec kosmicznych fajerwerków,
gdyż błysk światła dopiero rozpoczął swoją długą podróż w stronę Ziemi.
Do tego momentu światło supernowej pokonało 98% swojej podróży,
greccy filozofowie właśnie zaczęli rozważania o naturze kosmosu.
Chwilę przed tym, gdy światło dotarło do Ziemi
Galileusz skierował na niebo swoją pierwszą, prostą lunetę.
W końcu, 24 lutego 1987 r.,
gdy deszcz fotonów z kosmicznej eksplozji spadł na naszą planetę,
astronomowie byli gotowi na szczegółowe zbadanie supernowej.
Supernowa 1987A
zajaśniała na niebie południowym –
niewidocznym z Europy, ani ze Stanów Zjednoczonych.
Ale wtedy ESO wybudowało swoje pierwsze duże teleskopy w Chile,
udostępniając astronomom miejsca w pierwszym rzędzie na widowni kosmicznego spektaklu.
Głównym narzędziem jest oczywiście teleskop,
który pozwala na odkrywanie sekretów Wszechświata.
Teleskopy zbierają znacznie więcej światła niż ludzkie oko,
mogą więc ukazać słabsze gwiazdy i możemy spojrzeć głębiej w kosmos.
Podobnie jak szkło powiększające, pozwalają też na zobaczenie szczegółów,
a wyposażone w czułe kamery i spektrografy,
dostarczają nam bogactwa informacji o planetach, gwiazdach i galaktykach.
Pierwsze teleskopy ESO w La Silla były różnorodne.
Od małych, narodowych instrumentów,
po wielkie astrografy i kamery szerokiego pola.
2,2-metrowy teleskop - teraz prawie 30-letni -
ciągle produkuje jedne z najdramatyczniejszych obrazów kosmosu.
W najwyższym punkcie Cerro La Silla
znajduje się największe osiągnięcie wczesnych lat ESO - teleskop 3,6-metrowy.
Ten 35-latek zyskał teraz drugie życie jako łowca planet.
Szwedzcy astronomowie zbudowali lśniącą 15-metrową antenę
do badania mikrofal z chłodnych kosmicznych obłoków.
Te teleskopy wspólnie pomagały poznawać Wszechświat, w którym żyjemy.
Ziemia jest tylko jedną z ośmiu planet w Układzie Słonecznym.
Od małego Merkurego do wielkiego Jowisza,
te skaliste i gazowe kule są pozostałościami po powstaniu Słońca.
Słońce z kolei jest peryferyjną gwiazdą w Drodze Mlecznej.
Punktem świetlnym wśród setek miliardów podobnych gwiazd —
jak i rozdętych czerwonych olbrzymów, zapadniętych białych karłów
oraz szybko rotujących gwiazd neutronowych.
Ramiona spiralne Drogi Mlecznej są usiane świecącymi mgławicami,
z jasnymi gromadami nowo narodzonych gwiazd.
Z kolei stare gromady kuliste powoli poruszają się wokół galaktyki.
A Droga Mleczna to tylko jedna z niezliczonych galaktyk w rozległym Wszechświecie,
który rozszerza się od momentu Wielkiego Wybuchu, prawie 14 mld lat temu.
Przez minione 50 lat ESO pomagało odkrywać nasze miejsce we Wszechświecie.
Patrząc w niebo odkrywaliśmy także nasze własne korzenie.
Jesteśmy częścią wielkiej kosmicznej historii. Bez gwiazd nie byłoby nas tutaj.
Wszechświat zaczął się od wodoru i helu, dwóch najlżejszych pierwiastków.
Gwiazdy to piece termojądrowe zamieniające lżejsze pierwiastki w cięższe.
A supernowe takie jak SN 1987A
rozsiewają w kosmosie produkty tej gwiezdnej alchemii.
Gdy uformował się Układ Słoneczny, około 4,6 mld lat temu,
zawierał śladowe ilości cięższych pierwiastków.
Metale i krzemiany, a także węgiel i tlen.
Węgiel w naszych mięśniach, żelazo w naszej krwi i wapń w naszych kościach,
wszystkie zostały wytworzone w poprzedniej generacji gwiazd.
Ty i ja zostaliśmy dosłownie stworzeni w niebie.
Ale odpowiedzi zawsze prowadzą do nowych pytań.
Im więcej się uczymy, tym głębsze stają się tajemnice.
Jakie są początki i końcowy los galaktyk?
Czy gdzieś są inne układy słoneczne, czy istnieje tam życie?
Co czai się w ciemnym sercu Drogi Mlecznej?
Astronomowie zdecydowanie potrzebowali potężniejszych teleskopów.
ESO dostarczyło im rewolucyjnych, nowych narzędzi.
Tutaj Dr J. Kończę specjalny odcinek ESOcast.
Zapraszam ponownie na kolejną kosmiczną przygodę.
ESOcast został wyprodukowany przez ESO,
Europejskie Obserwatorium Południowe.
ESO, Europejskie Obserwatorium Południowe
jest wiodącą naukową i technologiczną organizacją międzyrządową do badań astronomicznych,
projektującą, budującą i operującą najbardziej zaawansowanymi na świecie teleskopami naziemnymi.
Tłumaczenie: Krzysztof Czart
Teraz, gdy poznałeś ESO,
spróbuj 'wyjść poza naszą planetę' za pomocą Kosmicznego Teleskopu Hubble'a
Hubblecast ukazuje najnowsze odkrycia
dokonane za pomocą najbardziej znanego i cenionego kosmicznego obserwatorium
Kosmicznego Teleskopu Hubble'a, należącego do NASA/ESA.