Tip:
Highlight text to annotate it
X
To jest ESOcast!
Najnowsze badania naukowe oraz codzienna praca w ESO,
Europejskim Obserwatorium Południowym.
Eksplorowanie najdalszych granic z naszym gospodarzem Dr J a.k.a. dr Joe Liske.
Cześć, witam w specjalnym odcinku ESOcast.
Zapowiadając 50. rocznicę ESO w październiku 2012 r.
pokażemy osiem specjalnych tematów
portretujących pierwsze 50 lat eksplorowania nieba południowego przez ESO.
W poszukiwaniu życia
Czy zainteresowałeś się kiedyś problemem życia we Wszechświecie?
Zamieszkałymi planetami wokół odległych gwiazd?
Astronomów ciekawiło to od stuleci.
W końcu, przy tak wielkiej liczbie galaktyk, z których każda zawiera tyle gwiazd,
dlaczego Ziemia miałaby być wyjątkiem?
W 1995 roku szwajcarscy astronomowie Michel Mayor i Didier Queloz
jako pierwsi odkryli pozasłoneczna planetę obiegającą normalną gwiazdę.
Od tamtej pory poszukiwacze planet znaleźli setki obcych światów.
Dużych i małych, gorących i zimnych, na rozmaitych orbitach.
Obecnie jesteśmy bliscy odkrycia bliźniaczych sióstr Ziemi.
A w przyszłości: planety - siedliska życia - tego Świętego Graala astrobiologów.
Europejskie Obserwatorium Południowe odgrywa ważną rolę
w poszukiwaniach egzoplanet.
Zespół Michela Mayora odkrył ich setki w Cerro La Silla,
Pierwszej lokalizacji ESO w Chile.
Oto spektrograf CORALIE.
zamontowany na szwajcarskim teleskopie Leonharda Eulera.
Mierzy niewielkie kołysania gwiazd, spowodowane przyciąganiem obiegających je planet.
Szacowny 3,6-metrowy teleskop ESO także poluje na planety.
Spektrograf HARPS jest najdoskonalszym na świecie.
Jak dotąd odkrył ponad 150 planet.
Jego największe trofeum:
układ liczący przynajmniej pięć, a może nawet siedem obcych światów.
Lecz są też inne metody poszukiwania obcych planet.
W roku 2006 1,5-metrowy duński teleskop pomógł odkryć odległą planetę,
która jest tylko pięć razy bardziej masywna niż Ziemia.
Trik? Mikrosoczewkowanie grawitacyjne.
Planeta i jej macierzysta gwiazda przeszły przed frontem jaśniejszej gwiazdy położonej w tle
powiększając jej obraz.
W pewnych przypadkach egzoplanety można dostrzec nawet za pomocą kamery.
W roku 2004 NACO, kamera z optyką adaptatywną na Bardzo Dużym Teleskopie (VLT).
zarejestrowała po raz pierwszy obraz obcej planety.
Czerwona kropka na tym obrazie to ogromna planeta obiegająca brązowego karła.
W roku 2010 NACO poszła jeszcze jeden krok dalej.
Ta gwiazda jest odległa od Ziemi o 130 lat świetlnych.
Jest ona młodsza i jaśniejsza od Słońca oraz obiegają ją dokoła cztery planety.
Sokoli wzrok NACO pozwolił zmierzyć światło planety c
- gazowego olbrzyma dziesięć razy masywniejszego niż Jowisz.
Pomimo blasku macierzystej gwiazdy.
nikłe światło planety zostało rozszczepione na składniki widma,
ujawniając szczegóły składu atmosfery.
Obecnie odkrywanych jest wiele egzoplanet, gdy przechodzą przed tarczą swoich macierzystych gwiazd.
Jeżeli zdarzy się oglądać orbitę planety z boku
przechodzi ona przed tarczą gwiazdy podczas każdego cyklu.
A więc nieznaczne, regularne spadki jasności gwiazdy
zdradzają istnienie krążących wokół niej planet.
Teleskop TRAPPIST w La Silla pomoże w poszukiwaniu tych trudno uchwytnych przejść.
W międzyczasie,
Bardzo Duży Teleskop (VLT) zbadał tranzyty planet w najdrobniejszych szczegółach.
Poznajcie GJ1214b, to super-Ziemia, 2,6 raza większa od naszej planety.
Podczas tranzytu atmosfera planety częściowo absorbuje światło macierzystej gwiazdy.
Czuły spektrograf FORS ujawnił, że GJ1214b
jest prawdopodobnie światem gorącym niczym łaźnia parowa.
Gazowe olbrzymy i podobne saunom światy nie nadają się do zamieszkania.
Ale polowanie jeszcze się nie skończyło.
Wkrótce na VLT zostanie zainstalowany nowy instrument - SPHERE.
SPERE będzie w stanie dostrzec nikłe planety w blasku ich macierzystych gwiazd.
W roku 2016 do VLT przybędzie spektrograf ESPRESSO,
który w znacznym stopniu przewyższy obecny instrument HARPS.
A w końcu, ukończony E-ELT
będzie miał szansę odnaleźć dowody istnienia obcych biosfer.
Na Ziemi życie jest powszechne.
W północnym Chile występują kondory, vicuñas, vizcachas i ogromne kaktusy.
Nawet jałowa ziemia pustyni Atakama roi się od odpornych bakterii.
Znaleźliśmy elementarne składniki życia w przestrzeni międzygwiezdnej.
Dowiedzieliśmy się, że planety są liczne.
Miliardy lat temu komety przyniosły na Ziemię wodę i cząsteczki organiczne.
Dlaczego nie moglibyśmy oczekiwać, że to samo zdarzy się gdzie indziej?
Czy jesteśmy sami?
To największe ze stawianych pytań.
A odpowiedź jest niemal w naszym zasięgu.
Tutaj Dr J. Kończę specjalny odcinek ESOcast.
Zapraszam ponownie na kolejną kosmiczną przygodę.
ESOcast został wyprodukowany przez ESO,
Europejskie Obserwatorium Południowe.
ESO, Europejskie Obserwatorium Południowe,
jest wiodącą naukową i technologiczną organizacją międzyrządową do badań astronomicznych,
ESO jest najbardziej produktywnym obserwatorium spośród naziemnych i kosmicznych obserwatoriów na świecie.
Tłumaczenie: Jacek Szubiakowski, Olsztyńskie Planetarium i Obserwatorium Astronomiczne. Korekta: Krzysztof Czart, Centrum Astronomii UMK.