Tip:
Highlight text to annotate it
X
Istnieje popularne przysłowie o słoniowej pamięci,
lecz te wspaniałe zwierzęta to dużo więcej niż ogromne, chodzące dyski twarde.
Im więcej uczymy się o słoniach,
tym bardziej okazuje się, że niesamowita pamięć
to tylko jeden z aspektów ich niebywałej inteligencji.
Dzięki temu to jedne z najbardziej społecznych, kreatywnych
i życzliwych stworzeń na Ziemi.
W przeciwieństwie do wielu przysłów, to o słoniowej pamięci
jest udowodnione naukowo.
Słonie znają wszystkich członków swojego stada,
umieją rozpoznać nawet 30 towarzyszy za pomocą wzroku lub węchu.
Jest to bardzo przydatne podczas migracji
lub spotkania z innymi, potencjalnie wrogimi słoniami.
Zapamiętują też i rozpoznają oznaki niebezpieczeństwa
oraz umieją przypomnieć sobie ważne miejsca długo po ostatniej wizycie.
Najbardziej fascynują jednak wspomnienia bez związku z potrzebą przetrwania.
Słonie pamiętają nie tylko członków stada,
lecz również inne stworzenia, które wywarły na nich silne wrażenie.
Zdarzyło się, że dwa słonie cyrkowe, które występowały razem przez krótki czas,
okazały ogromną radość spotykając się ponownie po 23 latach.
Rozpoznawanie nie ogranicza się do przedstawicieli ich własnego gatunku.
Słonie rozpoznawały też ludzi, z którymi łączyła je więź
po dziesiątkach lat rozłąki.
To wszystko ukazuje, że pamięć słoni wykracza poza reakcje na bodźce.
Przyczynę można znaleźć w głowie słonia.
Słonie mają największe mózgi wśród ssaków lądowych.
Mają także robiący wrażenie współczynnik encefalizacji,
czyli stosunek masy mózgu do masy ciała,
gdzie słonie plasują się niemal na równi z szympansami.
Choć nie jesteśmy blisko spokrewnieni,
dzięki ewolucji zbieżnej, mózg słonia jest dość podobny do ludzkiego,
ma taką samą ilość neuronów i synaps,
a także wysoko rozwinięte hipokamp oraz korę mózgu.
To właśnie powiązany z emocjami hipokamp wspomaga pamięć,
przenosząc ważne doświadczenia do pamięci długotrwałej.
To dzięki tej zdolności pamięć słonia
jest złożona i zdolna do adaptacji, wykraczając poza mechaniczne utrwalanie.
Dzięki temu słonie, które w młodości przeżyły suszę,
umieją potem rozpoznać jej zwiastuny.
Dlatego stada ze starszymi przywódcami mają wyższy współczynnik przeżycia.
Niestety, z tego samego powodu słonie są jednymi z nielicznych gatunków
narażonych na zespół stresu pourazowego.
Kora mózgowa umożliwia im rozwiązywanie problemów,
co słonie wykorzystują na wiele kreatywnych sposobów.
Nawiązują też współpracę przy różnych zadaniach,
czasem nawet przechytrzając badaczy oraz manipulując partnerami.
Pojęły też podstawy arytmetyki,
śledząc zmianę ilości owoców w dwóch koszykach po wielu rotacjach.
Nietuzinkowa kombinacja pamięci i zdolności do rozwiązywania problemów
wyjaśnia przykłady inteligentnych zachowań słoni,
lecz nie pewne aspekty ich życia psychicznego,
które dopiero zaczynamy odkrywać.
Słonie komunikują się na różne sposoby, używając mowy ciała, wokalizacji,
czy infradźwięków, słyszalnych z odległości wielu kilometrów.
Pojmują zasady składni, co sugeruje, że posiadają własny język i gramatykę.
Zmysł językowy może wykraczać u nich nawet poza zwykłą komunikację.
Słonie umieją tworzyć sztukę, pieczołowicie wybierając i łącząc
różne kolory oraz elementy.
Umieją też rozpoznać 12 różnych tonów muzycznych i odtwarzać melodie.
Tak, słonie mają swój zespół muzyczny.
Być może najbardziej zaskakują u słoni
cechy nawet ważniejsze od inteligencji:
zdolność do odczuwania empatii, altruizm i poczucie sprawiedliwości.
Słonie to jedyne istoty poza człowiekiem, które przeżywają żałobę,
wykonują rytuały pogrzebowe oraz odwiedzają groby.
Okazują również troskę o przedstawicieli innych gatunków.
Pewien pracujący słoń nie chciał wrzucić kłody drewna do rowu,
w którym spał pies.
Słonie spotykające rannych ludzi, czasami strzegły ich
i delikatnie pocieszały trąbą.
Z drugiej strony ataki słoni na wioski
miały zazwyczaj miejsce po masowych aktach kłusownictwa lub odstrzału,
co sugeruje celową zemstę.
Po analizie tych wszystkich dowodów,
wraz z faktem, że słonie to jeden z niewielu gatunków
zdolnych rozpoznać swoje odbicie w lustrze,
sam nasuwa się wniosek,
że to świadome, inteligentne i uczuciowe istoty.
Niestety, ich traktowanie przez człowieka nie odzwierciedla tego stanu rzeczy.
Słonie wciąż cierpią z powodu niszczenia ich środowiska naturalnego w Azji,
polowań na kość słoniową w Afryce,
i złego traktowania w niewoli na całym świecie.
Biorąc pod uwagę to, co już wiemy o słoniach,
i to, czego wciąż nas one uczą o inteligencji zwierząt,
trzeba koniecznie upewnić się,
że to, co angielski poeta John Donne opisał jako "wielkie dzieło natury",
nie zniknie z płócien świata.