Tip:
Highlight text to annotate it
X
W pracy staram się zrozumieć
podstawowe zasady działania wszechświata.
podstawowe zasady działania wszechświata.
Kiedy na co dzień próbujesz zrozumieć,
jak coś działa,
szukasz ukrytych struktur.
szukasz ukrytych struktur.
Weźmy na przykład smartfona.
Weźmy na przykład smartfona.
To rzecz skomplikowana
i pewnie zastanawiasz się, jak działa.
Możesz zdjąć klapkę
i rozebrać go na części.
Stracisz gwarancję, ale nie szkodzi.
Po zdjęciu klapki odkryjesz,
że tworzą go małe elektroniczne elementy.
które przesyłają między sobą
pewną znaną nam cząstkę,
którą nazywamy elektronem.
Stąd słowo "elektronika".
Jeżeli znasz zasady,
na jakich łączy się te elementy,
możesz zbudować własny smartfon
albo inne urządzenia elektroniczne.
Ludzie tacy jak ja
zarabiają na życie robieniem takich rzeczy.
Nie chodzi o telefony i ich części,
ale dociekanie, z czego zrobione są ręce
albo krzesła, na których siedzicie,
albo planeta Ziemia, Słońce, gwiazdy,
albo planeta Ziemia, Słońce, gwiazdy,
albo planeta Ziemia, Słońce, gwiazdy,
cały wszechświat.
Używając różnych przyrządów,
przez obserwacje i eksperymenty,
przez obserwacje i eksperymenty,
możemy pogłębiać wiedzę
i wiemy już, że materia, która nas tworzy
i którą widzimy dookoła
składa się z malutkich cząstek elementarnych.
Cząstki elementarne oddziałują na siebie
poprzez pewne siły,
ale odkryliśmy,
że te siły same także działają
dzięki wymianie cząstek elementarnych.
Cząstki sił są wymieniane
przez cząstki materii.
Mogliście niedawno słyszeć,
o pewnej głośnej sprawie:
o pewnej głośnej sprawie:
Wielki Zderzacz Hadronów, LHC,
ogromny europejski eksperyment,
potwierdził istnienie bozonu Higgsa.
Rolą tej cząstki jest oddziaływanie
z różnymi cząstkami elementarnymi
i nadawanie im masy, którą obserwujemy.
Ten interesujący obrazek
jest analogiczny do tego z komórką.
Mamy wszystkie elementy
i zasady tak zwanej teorii cząstek,
i mamy zasady tzw. teorii cząstek,
według których wszystkie działają
i dają początek różnym rzeczom.
Sądzimy, że to dopiero wierzchołek
góry lodowej, jaką jest świat kwantów,
ukryta struktura naszego świata.
Dam wam trzy przykłady zagadek,
*** którymi pracujemy.
Zebrałem razem cząstki
według wzorców, które tworzą,
ale nie wiemy, skąd się te wzorce biorą.
Wiemy, jak cząstki opisać,
ale pochodzenia wzorców nie znamy.
Kiedy zauważysz jakiś wzorzec,
szukasz ukrytej struktury,
to jedna sprawa.
Wiemy teraz także, że istnieją
wielkie ilości materii
poza tym, o czym mówiłem.
Nazywamy to coś ciemną materią.
Nie mamy pojęcia, co to jest,
i chcielibyśmy trochę uzyskać,
poeksperymentować i dowiedzieć się, co to.
Kolejną rzeczą, o której chcę powiedzieć
jest to, że siła ciążenia,
chyba najbardziej nam znana,
na poziomie kwantowym nie zachowuje się
na poziomie kwantowym nie zachowuje się
zgodnie z zasadami teorii cząstek.
Wiedząc, że w grawitacji chodzi
o kształt przestrzeni i o czas, jak uczył Einstein,
starając się rozpracować grawitację w ujęciu kwantowym,
co nazywamy kwantową grawitacją,
w końcu docieramy do pytań w rodzaju
"Czy istnieją cząstki czasu i przestrzeni
i jak do siebie pasują?
Jakie są zasady?"
To prowadzi nas do takich rzeczy,
jak badanie, gdzie się wszystko zaczęło
13,7 miliarda lat temu
podczas Wielkiego Wybuchu.
Wiemy, jak powstały
materia i energia,
ale interesuje nas też czas i przestrzeń.
Właśnie takie rzeczy
tutaj badamy.
Istnieją pewne zjawiska,
na przykład czarne dziury,
które są bardzo ważnymi wskazówkami.
Są to dziury w przestrzeni,
które chcielibyśmy zrozumieć.
Jest też nowo odkryta ciemna energia,
czyli tendencja wszechświata
do coraz szybszego rozszerzania.
Naukowcy pracują *** takimi rzeczami
i starają się zrozumieć,
że istnieją nie tylko ukryte struktury
materii i energii,
ale też czasu i przestrzeni.
Pytanie brzmi: jakie są zasady?
Jest wiele metod na wyjaśnienie tego
i o jednej może słyszeliście:
jest to teoria strun.
Jest to jedna z wielu teorii,
jeszcze nie wiemy, czy dobra
i dalej *** nią pracujemy,
ale dała nam wiele fascynujących wskazówek.
Opowiem wam o kilku z nich.
Jedna mówi, że należy przestać szukać
malutkich kwantowych cząstek,
a zamiast tego szukać czegoś większego:
wibrującej struny.
Daje nam to kilka fajnych możliwości,
bo gdybyśmy nie zwrócili uwagi
na tę ukrytą strukturę,
na tę ukrytą strukturę,
nie zdalibyśmy sobie sprawy, że różne cząstki
są różnymi wibracjami tej samej struny.
Jest to fascynująca możliwość
i ogromne uproszczenie.
i ogromne uproszczenie.
Inną interesującą stroną teorii strun jest to,
że jedną z opisywanych cząsteczek
jest brakujący kwant pola grawitacyjnego,
które staramy się zrozumieć.
Co więcej, te struny,
zamiast poruszać się w trzech znanych nam wymiarach,
zamiast poruszać się w trzech znanych nam wymiarach,
dążą do poruszania się w wymiarach wyższych.
Wiemy, co by ta teoria znaczyła dla naszego świata,
Wiemy, co by ta teoria znaczyła dla naszego świata,
gdyby miała z naszym światem coś wspólnego.
gdyby miała z naszym światem coś wspólnego.
Można by tak wyjaśnić nasz świat.
Wtedy w naszym świecie
jedną z ukrytych struktur
byłyby ukryte w czasoprzestrzeni
niewidzialne dodatkowe wymiary.
Wtedy różnego rodzaju cząstki
pochodziłyby z wibracji strun,
a wzorce, których nie umiemy wyjaśnić,
powstawałyby przez to, że struny mogą wyszukać
i wyczuć kształt wewnętrznych wymiarów.
Pytanie brzmi:
czy możemy to sprawdzić?
Fajny pomysł, ale jak to skonfrontować
z eksperymentami i obserwacjami,
skoro zajmujemy się nauką?
Ciężka sprawa.
Uważamy, że energia
potrzebna do zbadania
czegoś tak małego jak struny
jest większa, niż możemy uzyskać.
Ale możemy szukać
konsekwencji tych ukrytych struktur,
i tego, jak uwidaczniają się w fizyce,
do której mamy dostęp.
Dlatego badamy takie rzeczy
jak ciemna materia,
czarne dziury,
ciemna energia.
Szukamy także pozostałości wczesnego wszechświata
promieniowania tła, które wypełnia wszechświat.
Szukamy też wskazówek
podczas różnych eksperymentów z cząstkami,
na przykład w LHC.
Ostatnio pojawiła się nowa kwestia.
Ostatnio pojawiła się nowa kwestia.
Teoria strun może okazać się użyteczna
dla innych dziedzin fizyki.
Są nowe rodzaje eksperymentów,
na przykład z naszym kumplem elektronem,
które pokazują, że w pewnych okolicznościach
elektrony oddziałują w sposób,
który jest zupełnie nieoczekiwany i dziwny.
który jest zupełnie nieoczekiwany i dziwny.
Niektóre modele pokazują,
że najlepsze wyjaśnienie daje teoria strun.
Czasami zasady teorii strun
Czasami zasady teorii strun
mogą wyjaśnić dziwne zachowanie elektronu.
Daje nam to niezwykłą możliwość,
bo dzięki eksperymentom z elektronami
bo dzięki eksperymentom z elektronami
możemy ustalić zasady teorii strun.
możemy ustalić zasady teorii strun.
I możecie sobie myśleć,
że to da nam tylko
jakiś nowy poziom w elektronice,
żeby robić lepsze telefony.
Ale te zasady
mogą być tymi, których szukamy,
by sprawdzić, czy teoria strun
pomoże nam w ważniejszych kwestiach.
Może się kiedyś okazać,
że te poszukiwane ukryte struktury
mamy tuż pod nosem.
Dziękuję.