Tip:
Highlight text to annotate it
X
To jest ESOcast!
Najnowsze badania naukowe oraz codzienna praca w ESO,
Europejskim Obserwatorium Południowym.
Eksplorowanie najdalszych granic z naszym gospodarzem Dr J a.k.a. dr Joe Liske.
Cześć, witam w specjalnym odcinku ESOcast.
Zapowiadając 50. rocznicę ESO w październiku 2012 r.
pokażemy osiem specjalnych tematów
portretujących pierwsze 50 lat eksplorowania nieba południowego przez ESO.
Jest to opowieść o epickiej przygodzie...
Opowieść o kosmicznej ciekawości, odwadze i wytrwałości...
Opowieść o tym jak Europa udała się na południe na odkrywanie gwiazd.
Idąc na południe
Witamy w ESO, Europejskim Obserwatorium Południowym.
Ma 50 lat, ale znacznie więcej sił niż kiedykolwiek.
ESO to europejski portal do gwiazd.
Tutaj astronomowie z 15 krajów łączą
swoje siły, aby odkrywać sekrety Wszechświata.
Jak?
Budując największe teleskopy na Ziemi.
Projektując czułe kamery i instrumenty.
Szczegółowo badając niebo.
Ich praca polega na obserwacjach obiektów bliskich i dalekich,
od komet przemierzających Układ Słoneczny,
po odległe galaktyki na krańcach przestrzeni i czasu,
dając nam nowe spojrzenie na Wszechświat.
Wszechświat głębokich tajemnic i ukrytych sekretów.
I oszałamiającego piękna.
Z odległych szczytów górskich w Chile
europejscy astronomowie sięgają gwiazd.
Ale dlaczego Chile?
Czemu astronomowie skierowali się na południe?
Europejskie Obserwatorium Południowe ma swoją siedzibę w Garching w Niemczech.
Niestety z Europy widać jedynie fragment nieba.
Aby wypełnić dziury, trzeba pojechać na południe.
Przez stulecia mapy nieba południowego miały wielkie puste obszary -
Terra Incognita niebios.
Rok 1595.
Holenderscy kupcy po raz pierwszy wyruszyli do Indii Wschodnich.
W nocy, nawigatorzy Pieter Keyser i Frederik de Houtman
zmierzyli pozycje ponad 130 gwiazd na niebie południowym.
Wkrótce globusy i mapy nieba pokazywały dwanaście nowych konstelacji,
z których żadna nie była widziana wcześniej przez Europejczyków.
Brytyjczycy jako pierwsi zbudowali stałą placówkę astronomiczną
na półkuli południowej.
Królewskie Obserwatorium na Przylądku Dobrej Nadziei powstało w 1820 r.
Niewiele później John Herschel zbudował swoje prywatne obserwatorium,
niedaleko słynnej południowoafrykańskiej Góry Stołowej.
Co za widok!
Ciemne niebo. Jasne gromady i mrowie gwiazd *** głową.
Nic dziwnego, że Harvard, Yale i Leiden
utworzyły swoje własne stacje obserwacyjne.
Ale eksplorowanie nieba południowego
nadal wymagało wiele odwagi, pasji i wytrwałości.
Jeszcze pięćdziesiąt lat temu
prawie wszystkie większe teleskopy znajdowały się na północ od równika.
Dlaczego niebo południowe jest tak ważne?
Po pierwsze, ponieważ było niezbadanym terytorium.
Z Europy nie można zobaczyć całego nieba.
Przykładem jest centrum Drogi Mlecznej, naszej rodzinnej galaktyki.
Trudno je zaobserwować z półkuli północnej,
ale na południowej przechodzi wysoko *** głowami.
Dalej są Obłoki Magellana -
dwie małe galaktyki towarzyszące Drodze Mlecznej.
Niewidoczne z północy, ale przykuwające uwagę, gdy jest się na południe od równika.
W końcu,
europejscy astronomowie cierpią z powodu zanieczyszczenia sztucznym światłem oraz kiepskiej pogody.
Wyruszenie na południe rozwiązuje większość problemów.
Malowniczy rejs statkiem w Holandii w czerwcu 1953 r.
To tutaj, na jeziorze IJsselmeer
niemiecko-amerykański astronom Walter Baade
oraz holenderski astronom Jan Oort
opowiedzieli kolegom o planach europejskiego obserwatorium
na półkuli południowej.
Żaden z europejskich krajów nie może samodzielnie konkurować ze Stanami Zjednoczonymi.
Ale wspólnie mogą.
Siedem miesięcy później 12 astronomów z 6 krajów zebrało się tutaj,
w okazałej Sali Senatu Uniwersytetu Leiden.
Podpisali oświadczenie wyrażające chęć
ustanowienia europejskiego obserwatorium w Afryce Południowej.
Było to przetarcie szlaków dla narodzin ESO.
Ale moment! Afryka Południowa?
Oczywiście ma to sens.
Afryka Południowa miała już Cape Observatory, a po 1909 r.
Transvaal Observatory w Johannesburgu.
Leiden Observatory miało swoją własną południową stację w Hartebeespoort.
W roku 1955
astronomowie rozstawili przyrządy pomiarowe, aby znaleźć najlepsze miejsce dla dużego teleskopu.
Zeekoegat w Great Karoo albo Tafelkopje w Bloemfontein.
Ale pogoda nie była jedynym plusem.
Około 1960 r. uwaga przesunęła się na chropowaty krajobraz północnego Chile.
Amerykańscy astronomowie także planowali tutaj
swoje własne obserwatorium.
Trudne końskie ekspedycje znalazły znacznie lepsze warunki niż w Afryce Południowej.
W 1963 r. kości zostały rzucone. Będzie to Chile.
6 miesięcy później wybrano górę La Silla
na przyszłą lokalizację dla Europejskiego Obserwatorium Południowego.
ESO nie było już odległym marzeniem.
W końcu, 5.10.1962 r. pięć krajów europejskich podpisało Konwencję ESO
oficjalne narodziny Europejskiego Obserwatorium Południowego.
Belgia, Niemcy, Francja, Holandia i Szwecja
były zdeterminowane, aby wspólnie dotrzeć do gwiazd południowych.
La Silla i jej otoczenie zostały wniesione przez rząd chilijski.
W środku niczego wybudowano drogę.
Pierwszy teleskop ESO zbudowano w hutniczej firmie w Rotterdamie.
A w końcu w grudniu 1966 r.
Europejskie Obserwatorium Południowe otworzyło swoje pierwsze oko na niebo.
Europa rozpoczęła wielką podróż w stronę kosmicznych odkryć.
Tutaj Dr J. Kończę specjalny odcinek ESOcast.
Zapraszam ponownie na kolejną kosmiczną przygodę.
ESOcast został wyprodukowany przez ESO,
Europejskie Obserwatorium Południowe.
ESO, Europejskie Obserwatorium Południowe
jest wiodącą naukową i technologiczną organizacją międzyrządową do badań astronomicznych,
projektującą, budującą i operującą najbardziej zaawansowanymi na świecie teleskopami naziemnymi.
Tłumaczenie: Krzysztof Czart
Teraz, gdy poznałeś ESO,
spróbuj 'wyjść poza naszą planetę' za pomocą Kosmicznego Teleskopu Hubble'a
Hubblecast ukazuje najnowsze odkrycia
dokonane za pomocą najbardziej znanego i cenionego kosmicznego obserwatorium
Kosmicznego Teleskopu Hubble'a, należącego do NASA/ESA.